Trong chương sau tôi sẽ bàn rộng vấn đề nầy. Khuyết điểm của người dân, của hạ cấp ta có bổn phận êm dịu xây dựng chớ không có quyền bắt buộc trở thành người xấu như họ bằng lối hạ nhân cách mình xuống để ăn nói cộc cằn, thô bỉ, vô tình tố cáo mình và chánh phủ mình đại diện phục vụ là mù quán, phản dân. Có nhà giáo dục gọi họ là sái trí hiểu là phán đoán sai thiên tính công lý, trật với lương trí.
Mấy lúc lòng cao hứng họ cho cuộc thế toàn những hường và hường. Bạn bảo chiều ăn cơm rồi mua cho bạn đôi guốc. Sự phát triển sinh lý của bạn trai từ lối họ 12 đến hai mười mấy tuổi là sự phát triển ngó thấy và gây ảnh hưởng mạnh mẽ trên con người tâm lý của họ.
Trong gia đình khi phải tiếp khách vì xã giao hay vì công chuyện làm ăn mà thấy chồng nhiều lần trước làm cho khách không hài lòng đủ vì sự quá đơn giản, thì chính vợ có bổn phận giúp chồng để bặt thiệp mà mưu thành công chung. Nhưng tâm hồn ấy tôi thấy có thể thành công to mà cũng có thể thất bại to. Đừng để các tâm hồn ấy làm Voltaire mà chuyển họ thành những Curé d'ars.
Khi đã đọc các mục trên, chắc bạn không ngạc nhiên lắm khi đọc nhận xét rất đúng nầy của Mendousse. Họ làm sao biết được con cọp thu hình là để vo mồi cho chắc ăn. Nhưng khi qua tuổi 14, bạn trai bắt đầu tỏ ra có trí tuệ quảng bác và sâu sắc.
Cách chung, bạn trai 16, 17 tuổi nếu ai biết bàn chuyện, biết hướng dẫn họ làm công việc bổ ích, họ tỏ ra có năng lực chú ý nghe, chú ý vâng lời lắm. Cánh rừng tình cảm của họ bị bóng tối tội lỗi ẩn núp nhiều hơn là ánh sáng của đạo lý, của bổn phận nên người. Cái óc đội trời đạp đất ở đời ấy lúc dậy thì bạn trai đã có.
Còn trong xã hội? Họ cũng thấy bao kẻ xung quanh không ăn thua gì với họ. Ai khổ hơn người đi hay kẻ ở. Phải đặt lý tưởng, thảo một chương trình thật quy mô.
Họ muốn một người vợ tuyệt sắc, toàn tài, giàu có, đầy đủ đứctính khả ái, có thể thăng tiến những địa vị và yêu họ đậm đà trong tinh thần hy sinh vô bờ bến để giúp họ thành công. Đàn ông có khi lòng vắng lạnh tình yêu không mấy ai ác độc như một nhân vật của Virgile, nữ hoàng Didon trong câu: Ước gì một ngày nọ xuất hiện từ hài cốt tôi một tay phục thu. Cõi lòng họ như một chiếc đàn mà các dây rất nhạy có thể phát ra những bản nhạc say mê đời.
Chúng ta cố gắng làm nổi bậc khía cạnh tâm lý tâm lý mà bạn trai để bạch lộ trong cuộc sống xã hội muôn mặt của họ. Con đường tu phải được yểm trợ bằng thánh sủng, bằng nỗ lực liên tục tiêu diệt các tật xấu và thánh hóa dần dần. Ở những tổ chức giáo dục mà bạn trai được giao thiệp rộng với bạn gái thì bịnh đồng tính ái ít phổ thông nhưng tính dâm loạn hay phổ biến.
Vì ái tình thúc đẩy, vì chưa biết dưới hường có gai nhọn, vì tưởng ở đời ai cũng tốt bụng như mình nên bạn gái ngây thơ dễ dàng tin tưởng bạn trai muốn phá hoại đời họ. Trong nội tâm họ cảm thấy tất cả sự u tối, chán chê về đời sống, về nhân tình, về mọi sự đời. Lòng họ sống trong nguồn hy vọng vô biên ở phần thưởng của Đấng chí công.
Một số bạn trai, đáng thương hại, lúc nào tuổi dậy thì có thứ mồ hôi bay mùi khó chịu. Tôi đồng ý tôn giáo, luân lý ảnh hưởng lương tâm, có thể làm cho nó tế nhị, phức tạp hơn chớ không sáng tạo vì nó là một bẩm sinh của con người. Cắt nghĩa cho họ thấy họ cần sức khỏe để xây dựng đời họ.