Tôi ở trong đội tình báo 999 và chúng tôi mới "vùi thân" ở miền Normadie [14]. Người ta nói nhiều về sự quan trọng của thể dục, nhưng chúng ta còn cần luyện tinh thần hơn. Lại cũng không có vốn.
Lúc ấy tôi nhớ lại hết quãng đời đã trải, nhớ lại những hành vi xấu xa, những nỗi lo lắng lặt vặt. Ông ta liền đáp nếu tôi không chịu đánh lại thì ông sẽ kiếm người khác! Tôi nghe mà muốn nổi doá. Một tối, tôi vặn vô tuyến điện và nghe thấy một câu kỳ cục.
Nhưng còn làm tệ hơn vậy nữa kia. Vậy thì muốn trị chứng lo buồn không gì bằng kiếm việc ích lợi để rồi say sưa làm việc đó". Ba trăm rưỡi năm trước, ông Francis Bacon đã có lý khi ông nói: "Triết lý nông nổi hướng óc loài người tới chỗ vô thần: nhưng triết lý sâu xa lại đưa ta tới tôn giáo".
Quân địch thả thuỷ lôi tấn công chúng tôi luôn 15 giờ. Các bác sĩ dùng đủ phương thuốc ngủ, thuốc mê, cả phép thôi miên nữa, nhưng vẫn vô hiệu. Thành thử tôi cũng lại được nghe những lời khuyên mà ba tôi đã viết trong thư: Phải quét hết những rác rưởi chất chứa trong đầu óc tôi đi.
Ông William James đã nói: "Những nhược điểm của ta giúp ta một cách không ngờ". 400 bức thư và kiếm sách cùng máy thâu thanh tặng cho hàng ngàn người tàn tật để họ được vui vẻ. Epitète, đại triết gia khắc kỷ khuyên ta phải đuổi những tư tưởng xấu xa ra khỏi óc, vì nó có hại cho ta hơn những mụn nhọt ở ngoài da.
Những ảnh hưởng của ưu tư tai hại cho tinh thần, cơ thể ra sao? Như vậy chắc chắn Đại tướng đau chỉ vì lo nghĩ, cảm xúc mạnh quá, thần kinh kích thích quá nên khi hết lo, lại vững bụng, vì công việc đã hoàn thành ông bình phục lại ngay. Có phải toàn là tưởng tượng không? Không.
Khi nào nhận thấy được điều đó, thì con trở về và con sẽ hết bệnh". Khi người ta bầu ông vào Uỷ ban kiểm lâm, ông, một người chưa bao giờ trông thấy rừng tất lo sợ. Mới đây một phụ nữ thám hiểm nổi danh nhất thế giới là bà Osa Johnson cho tôi nghe cách bà diệt ưu phiền.
Xem thế đủ biết không phải họ hoảng loạn vì bom đạn mà chính người ta đặt họ vào một nghề trái với sở thích và tài năng. Nuôi ba năm, mướn người chăn day, rồi chở tới Memphis ở Tenessy, chịu bán với giá thấp hơn giá mua ba năm trước nữa. Tôi quen một người đàn bà ở Nũu Ước lúc nào cùng phản nàn về cảnh cô độc.
Nhà kinh tế trứ danh John Stuart Mill nói: "Không có gì thiệt hại cho xã hội bằng trong kỹ nghệ, có nhiều người không hợp với nghề của họ" Đúng. Ngày 31-7-1944, khi hay tin ông chết thình lình tại Sứ Thần Khách sạn ở Nữu Ước, tất cả những nhà doanh thương trên đường Wall Street đều như bị sét đánh, vì ông là một nhà tài chính quan trọng nhất ở Mỹ. Tôi vội bảo cho chúng yên tâm.
Nửa thế kỷ sau, trong bản in năm 2001của NXb Văn hóa (tạm gọi là bản 2001), và đoạn trích ở trên được in ở bìa sau. Rồi ông ta tự nghĩ: "Xà bông tốt, giá không đắt, vậy ế do ta". Vợ chồng tôi có lần ăn tiệc nhà người bạn là anh John ở Chicago.