Tôi có mục đích muốn bạn suy nghĩ về cái bẫy của tâm tình mạnh như vũ bão, như tử thần ấy. Đó là chưa nói sự rút rỉa của lương tâm, sự trừng phạt của lưỡi đời mai mỉa. Đừng gợi lại những kỷ niệm ghi bóng quả tim, để rót thêm cho nhiều tâm hồn buồn tợ một chén đầy, một giọt nước khiến cho tâm hồn khổ đau.
Nhưng tại từ bản tính tự nhiên, họ có bẩm phú tỏ ra mình có quyền. Cũng đừng ỷ quyền cao, nuôi nấng họ, thấy họ cô thế mà xử bạc họ trước mặt kẻ khác, nhất là trước mặt phái yếu. Có thể hiện tượng xuất tinh xảy ra sớm hơn 14, 15 tuổi tùy dân tộc, miền xứ nóng hay lạnh, hoàn cảnh xã hội thôn quê hay thị thành.
Đấy cũng tại bản năng tình ái. Hiểu như vậy thì óc chú ý rất nghèo ở bạn gái mà giàu ở bạn trai. Họ chạy xe máy ngang hãm cái két thật to.
Phiền có chút là họ nhiều lúc thiếu cương chí, nhưng được lợi là bình tĩnh hơn bạn trai. Người khác xấu như tay khỉ, vô duyên không biết sánh với cái gì mà chụp hình ăn ảnh. Thời xưa hay ở thôn quê trong giới ít học, không phải người ta không biết yêu đâu.
Bây giờ bạn trai như con ó trên cành trúc gom con mắt chòng chọc nhìn bóng mình soi dưới nước. Cách chung bạn gái đi từ sự sung sướng trao đổi tâm hồn, hòa mình trong lạc thú yêu đương rồi mới đi đến nhục lạc. Người gái càng đẹp càng duyên, càng trở nên đối tượng mà ai cũng ngắm nghé thì người thanh niên càng đổ dồn tình yêu vào họ.
Họ mê say tin tưởng vào sự trường tồn của các hình thức trang sức. Rồi từ sự thương hại đó người cha nghĩ đến bổn phận đối với con, kết quả của tình yêu của mình, hình ảnh của bạn trăm năm mình và là dòng máu của mình. Đang bây giờ đây cũng có hằng trăm nghìn đầu óc sâu sắc quán cổ, thông kim có sẵn trong tay tiền bạc, địa vị và thiện chí mà phải co tay với chương trình cải tổ toàn diện, cấp tốc.
Đến học đường, giữa cảnh náo nhiệt của đám đông, họ có cảm tưởng mình lạc vào rừng thẳm chim ca suối đ àn. Đây có thứ tình thương tâm đối với kẻ mà thân xác xem ra yếu đuối hơn mình. Cửa đời họ khép lại vì tâm hồn mất diễn cảnh.
Cách chung thì bạn trai không lanh bằng bạn gái. Công giáo thì khả quan nhất nhưng rất gắt. Hơn một lần, tôi nói, xét cho kỹ tình tâm giao tự bản chất là cao quí.
Cách chung, bạn trai 16, 17 tuổi nếu ai biết bàn chuyện, biết hướng dẫn họ làm công việc bổ ích, họ tỏ ra có năng lực chú ý nghe, chú ý vâng lời lắm. Vấn đề tính giáo dục ngày nay không còn ai bàn nên đặt hay không đặt nữa. Họ tìm biết, những gương tâm giao như của các thánh Phao lồ ẩn sĩ với An tôn tu rừng, như một nhà cách mệnh nọ với tác giả cuốn Người mẹ để tin tưởng với tình tâm giao.
Trong cuốn Psychologie des Foules, Gustave Le Bon nói con người lúc ở một mình cẩn thận tư tưởng, lời nói, hành vi, sống độc lập, nhưng khi hợp quần lại bị ảnh hưởng bởi tính chất quần chúng: tư tưởng, ăn nói hành động thay đổi kỳ lạ. Vả lại cách chung họ chưa dùng những vật phá rối thần kinh. Ai biếttính hào hiệp của họ, nói phải quấy với họ, một lời đã biết đến ta họ dám làm những việc hy sinh cao cả.